ZA KAPITANEM – MARSZ!

4 grudnia 2024

„Za Kapitanem – marsz!” to wyjątkowy cykl audiowizualny o charakterze warsztatowo-instruktażowym, którego celem jest odkrywanie i popularyzacja tajników pracy orkiestry dętej. Szczególny nacisk został położony na sztukę władania buławą tamburmajora oraz musztrę orkiestr dętych.

Zagadnienia te przedstawia – według autorskiego scenariusza, nie kto inny, jak Kapitan Stefan Żuk – legenda w środowisku orkiestr dętych. Muzyk, dyrygent, pedagog i pionier tej specyficznej sztuki, jaką jest władanie buławą, który już od ponad siedemdziesięciu lat nieprzerwanie prowadzi aktywną działalność artystyczno-edukacyjną. Jak sam mówi: „Moim celem zawsze było dzielenie się wiedzą i doświadczeniem w taki sposób, by inspirować i pomagać kolejnym pokoleniom muzyków oraz tamburmajorów”. Istotnym założeniem projektu było połączenie teorii z praktyką, aby umożliwić spojrzenie na omawiane zagadnienia z dwóch perspektyw: prowadzącego – kapelmistrza, który przekazuje wiedzę i doświadczenie, oraz wykonawców – muzyków orkiestr dętych, którzy tę wiedzę realizują w praktyce. W tym celu Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu zaprosiło do współpracy Mateusza Główczyka, wychowanka Kapitana Stefana Żuka, dyrygenta i tamburmajora. Wraz z prowadzoną przez niego amatorską Orkiestrą Dętą z Mystkowa zrealizowano praktyczną część nagrań, ukazując teorię w działaniu.

W wyniku tej współpracy powstała seria wyjątkowych nagrań, które w sposób kompleksowy łączą teorię z praktyką, ukazując kluczowe aspekty musztry i sztuki tamburmajorskiej. Starannie zaplanowane treści pozwalają krok po kroku zgłębiać tajniki pracy z orkiestrą dętą, stanowiąc inspirujące i wartościowe źródło wiedzy zarówno dla doświadczonych muzyków, jak i początkujących pasjonatów.

Cykl ten stanowi doskonałe uzupełnienie wcześniejszych działań stacjonarnych projektu, takich jak warsztaty dla kapelmistrzów, szkolenia dla instruktorów zespołów mażoretkowych oraz metodyczne warsztaty z orkiestrami dętymi. Wszystkie te elementy tworzą spójną i przemyślaną całość, skierowaną do szerokiego grona odbiorców. Cykl jest nie tylko dokumentacją niezwykłej tradycji, ale również praktycznym narzędziem edukacyjnym, które otwiera nowe możliwości rozwoju dla całej społeczności amatorskiego ruchu muzycznego.

Serdecznie zapraszamy do oglądania i odkrywania bogatego świata muzyki, musztry oraz wyjątkowej sztuki, jaką jest władanie buławą tamburmajora.

Wstęp

Odcinek przedstawia wypowiedzi kluczowych postaci, które występują we wszystkich częściach serii instruktażowo-warsztatowej „Za Kapitanem – marsz!”.

Kapitan Stefan Żuk – pionier i mistrz władania buławą – dzieli się swoją muzyczną historią, osiągnięciami oraz wizją, która przyświecała mu podczas tworzenia autorskiego scenariusza serii. W jego wypowiedzi poruszane są także praktyczne aspekty zawarte w odcinkach, przydatne zarówno dla tamburmajorów, jak i orkiestr dętych.

Mateusz Główczyk – dyrygent i tamburmajor Orkiestry Dętej z Mystkowa – wypowiada się na temat działalności tej amatorskiej orkiestry oraz jej udziału w realizacji praktycznych scenek ukazanych w serii.

Wypowiedzi gości wzbogacono archiwalnymi materiałami fotograficznymi, dokumentującymi zarówno ich działalność, jak i działalność Orkiestry z Mystkowa.

Serdecznie dziękujemy muzykom Orkiestry z Mystkowa za ich zaangażowanie i nieoceniony wkład w projekt oraz Dyrekcji Powiatowego Centrum Sportu w Marcinkowicach za życzliwość i udostępnienie Hali Sportowej, co umożliwiło realizację nagrań.

odc. 1 – Musztra pojedynczego muzyka na postoju

Pierwszy krok do perfekcji! Podstawową umiejętnością, którą musi opanować muzyk orkiestry dętej, jest precyzyjne wykonanie elementów MUSZTRY. Odcinek wprowadza pojęcia takie jak postawa zasadnicza, postawa swobodna oraz zwroty wykonywane w miejscu.

odc. 2 – Musztra pojedynczego muzyka w czasie przemarszu

Czy podczas maszerowania muzyków z instrumentami tamburmajor może wydać komendę „w tył – zwrot”? Na to i inne pytania odpowie odcinek, w którym przedstawiono manewry wykonywane przez muzyków w marszu, takie jak ZWROTY zmieniające kierunek, MASZEROWANIE w miejscu, na wprost oraz ZATRZYMANIE bez gry. Szczególną uwagę poświęcono PRACY RĄK, kluczowej dla precyzyjnego wykonania tych elementów.

odc. 3 – Zbiórka orkiestry do gry. Znaki i sygnały dowodzenia

Jak przeprowadzić zbiórkę orkiestry szybko i efektywnie? Odcinek przedstawia podstawowe techniki dowodzenia za pomocą GŁOSU, BUŁAWY, GWIZDKA oraz BĘBNA. Omówiono także zastosowanie FRAZY MUZYCZNEJ w kontekście musztry paradnej.

odc. 4 – Musztra orkiestry w szyku zwartym bez gry

Precyzja i harmonia to klucz do sukcesu orkiestry! Odcinek omawia istotne aspekty musztry, w tym sposoby TRZYMANIA INSTRUMENTÓW, rodzaje KROKÓW i SZYKÓW, a także techniki PRZESTAWIANIA SZYKU orkiestry bez gry. Szczegółowo przeanalizowano także elementy, z których składa się szyk.

odc. 5 – Musztra orkiestry z grą na postoju i w marszu – cz. I

W odcinku przedstawiono techniki związane z PODNOSZENIEM I ODKŁADANIEM INSTRUMENTÓW muzycznych, wykonywaniem skoordynowanych ruchów w rytmie oraz zachowaniem prawidłowej postawy ciała podczas gry. Zaprezentowano również poprawny sposób TRZYMANIA INSTRUMENTÓW zapewniający stabilność i komfort gry.

odc. 6 – Musztra orkiestry z grą na postoju i w marszu – cz. II

Odcinek szczegółowo omawia różnice w PRZENOSZENIU INSTRUMENTÓW podczas marszu zwykłego i „Marszu Paradnego nr 1”, a także RUCHY BUŁAWY tamburmajora w różnych kontekstach. W odcinku uwzględniono również dokładne instrukcje ODMARSZU z grą i odmarszu z nabiciem perkusji.

odc. 7 – Elementy musztry podczas gry w marszu

Po opanowaniu elementów indywidualnych przez muzyków orkiestr kolejnym etapem jest formowanie musztry zespołowej. W odcinku zaprezentowano wykonywanie MŁYNKA, ZMIANY SZYKU oraz ZAJŚCIA. Wprowadzone techniki umożliwiają płynne i efektowne formowanie musztry orkiestry w ruchu.

odc. 8 – Udział orkiestry w uroczystościach oficjalnych

Orkiestry dęte odgrywają istotną rolę w podkreślaniu doniosłości uroczystości państwowych, patriotycznych i religijnych. Odcinek szczegółowo przedstawia różnice między SZYKIEM marszowym a rozwiniętym oraz omawia różnorodne formy SALUTOWANIA, które są integralną częścią oficjalnych ceremonii.

odc. 9 – Scenariusz przemarszu na ocenę Małopolskiego Festiwalu Orkiestr Dętych ECHO TROMBITY

Odcinek koncentruje się na szczegółach scenariusza PRZEMARSZU ocenianego podczas Małopolskiego Festiwalu Orkiestr Dętych ECHO TROMBITY, corocznego wydarzenia organizowanego od 1976 roku przez Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu. Festiwal promuje umiejętności orkiestr z województwa małopolskiego oraz wspiera integrację lokalnych społeczności. W ramach zadań konkursowych orkiestry podlegają ocenie zarówno podczas przemarszu, jak i prezentacji na estradzie. Stefan Żuk, juror z najdłuższym stażem w historii festiwalu, jest również autorem scenariusza tego kluczowego elementu konkursu. Odcinek nie tylko nawiązuje do wcześniej omówionych aspektów musztry, które mają znaczenie przy ocenie orkiestr, ale także zawiera szczegółowy komentarz kapitana, precyzyjnie wyjaśniający, jak poprawnie zrealizować to wymagające zadanie.

odc. 10 – Scenariusz występu orkiestry w czasie uroczystości pogrzebowych na cmentarzu

Odcinek poświęcony jest oprawie muzycznej uroczystości POGRZEBOWYCH, podkreślając jej wagę w nadaniu ceremonii powagi i godności. Zawarto szczegółowy opis uczestnictwa orkiestry w ceremoniale pogrzebowym na cmentarzu, uwzględniając praktyczne wskazówki dla kapelmistrzów.

Scenariusz, opracowanie merytoryczne cyklu nagrań: kpt. Stefan Żuk
W nagraniach udział wzięła Orkiestra Dęta z Mystkowa przygotowana przez kapelmistrza Mateusza Główczyka
Koncepcja i koordynacja projektu: Małgorzata Haza, Ewa Banaś
Realizacja nagrań: LEDCITY
Miejsce realizacji nagrań: MCK SOKÓŁ w Nowym Sączu, Hala Sportowa Powiatowego Centrum Sportu w Marcinkowicach
Transkrypcja: Firma Krzysztof Klekowski

Zdjęcia i materiały archiwalne użyte we wstępie pochodzą ze zbiorów Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, zbioru prywatnego kpt. Stefana Żuka oraz zbioru Orkiestry z Mystkowa

DOFINANSOWANIE

Przedsięwzięcie objęte wsparciem z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności w ramach Inwestycji A2.5.1 „Program wspierania działalności podmiotów sektora kultury i przemysłów kreatywnych na rzecz stymulowania ich rozwoju”.

Całkowita wartość przedsięwzięcia: 109 696,00 zł
Kwota dofinansowania z UE: 77 500,00 zł
Nazwa przedsięwzięcia: Za Kapitanem – marsz!
Zadanie: Nagrania warsztatowo – instruktażowe

Projekt „Za Kapitanem – marsz!” obejmuje cykl warsztatów stacjonarnych oraz audiowizualnych nagrań instruktażowych, mających na celu przybliżenie zagadnień dotyczących prowadzenia i funkcjonowania orkiestr dętych, z naciskiem na nowoczesne rozwiązania technologiczne i proekologiczne. Adresatami projektu są twórcy amatorskiego ruchu muzycznego w Małopolsce: tamburmajorzy, kapelmistrzowie, muzycy oraz instruktorzy grup mażoretkowych, którzy współtworząc sztukę muzyczną – tworzą lokalne życie kulturalne. Projekt ma na celu wsparcie ich działalności oraz udoskonalenie metod pracy i prezentacji orkiestr.